وضعیت جغرافیای محل استقرار

تنگه ی ارغوان در ورودی راه شمالی مسیر کرمانشاه به  ایلام  در مسیر تنگه قوچعلی و و 5 کیلومتری جاده ایلام به سیروان از جاده قدیم و درفاصله 3 کیلومتری شمال شرقی شهر ایلام قرار دارد  . این مناطق به لحاظ توپوگرافی، جهت های جغرافیایی (شمالی و شمال غربی) و شرایط خاص رویشگاهی وضعیت پوشش گیاهی چشم هر بیننده ای را به خود خیره میسازد .و با گل ها ودرختان ارغوانی مخصوصا در فصل بهار و به ویژه در اردیبهشت زیبایی وصف ناپذیری را به طبیعت وجنگل های سبز این  منطقه میبخشد.

این تنگه جزو مناطق سردسیر استان بوده و بخشي از اكوسيستم جنگلي زاگرس مياني است كه به لحاظ ويژگي هاي ساختاري و رويشي از تنوع گياهي بالايي برخوردار  و  زادگاه اصلی درختچه ي ارغوان  می باشد  وجود جنگل انبوه بلوط در دو سمت جاده و تیغه های سنگی و زیبای کوهستان و گردشگاههای  طبیعی مناسب و درختان ارغوان در طول تنگه و ترکیب رنگها در نظام طبیعی و مراتع پرپشت و گونه های نادر گیاهی مانند گون – طویلک(دافنه) – قارچ و گیاهان معطر دارای  تنوع زیستی بسیار خوبی بوده و در ادامه  این تنگه و ارتفاعات ییلاقی آن در مسیر گز گردکان و سورگه صنعت زنبورداری رادر تهیه عسل ناب ایلامی رونق بخشیده است..

مشخصات گونه

گونه نادر و در حال انقراض (Cercis griffithii)  و از تیره ارغوان یا Caesalpiniaceae،  گیاه بومی سرزمین‌های جنوبی اروپا و جنوب غربی آسیاست و در ایران در خراسان رضوی ،ایلام، شاهرود، کرمان، مازندران، گیلان، همدان، لرستان و فارس به صورت خودرو می‌روید.که گونه های دیگری از جمله بلوط ایرانی(Qurcus brantii var. Persica.)،  انجیر (Ficus johanis)،  بنه (Pistacia atlantica)،  کیکم     (Acer monspessulanum) و بادام( sp Amygdalus.)  همراه آن می باشند .

ارغوان یکی از زیباترین گونه های جنگلی استان می باشد و درعین حال یک گونه پرتوقع از لحاظ بارندگی و ارتفاع بوده وبه همین خاطر رویشگاه آن بیشتر در دره هاست و جایی که علاوه بر رطوبت بیشتر نه زیاد آفتاب گیر باشد ونه در سایه .          بلندی این گونه بین 5تا 7 متر بوده و در برخی موارد به 12 متر نیز میرسد ولی بیشتر به صورت درختچه است معمولا شاخه های این درختچه ی زیبا نازک و شکننده هستند .گلهای زودتر از برگهای این گونه در می آیند و برگهای ارغوان به شکل قلب ، بدون کرک و دارای کناره های صاف و  برگها گل وسرشاخه های آن دارای خاصیت دارویی می‎باشند .

این درختچه در کناره ي رودخانه های سیلابی و فصلی که خاکی سبک و رسوبی دارند به خوبی رشدکرده و به سبب نرمی شاخه ها مجبور است از ریشه به صورت چند شاخه ای رشد کند تا شاخه ها به کمک هم بلند شوند و کمتر آسیب ببینند. درخت ارغوان از طریق بذری که در غلاف لوبیا مانند است تکثیر می شود و فقط یک سال مراقبت از آن کافی است تا در سال های بعد گل بدهد . همه ساله در اوایل بهار و هنگامی که دمای روز به بیش از 15 درجه برسد شکوفا شده و شکوفه های ارغوانی آن تا دو هفته دوام دارند .

اقدامات صورت گرفته

برای مراقبت و نگهداری بیشتر ،این رویشگاه در سال  86  از طرف اداره کل منابع طبیعی استان ایلام به عنوان منطقه ذخيرگاه گاه جنگلي Forest Reserve Area  اعلام گردید. سطح اصلی و هسته مرکزی این رویشگاه 22 هکتار و مساحت پیرامونی و حلقه حفاظتی حدود 170 هکتار میباشد

در یک ذخیره گاه جنگلی ويژگي هاي خاص و هدف گذاري شده تعيين شده ، از هرگونه دخل و تصرف در این محدوده جلوگيري نموده و اقدامات و عملياتي را با اهداف كمك به تجديد حيات براي آن تعيين و تعريف مي نمایند تا گياهان قادر باشند به طور طبيعي به حيات خود ادامه دهند و قدرت رقابت كامل و كافي را بيابند . همچنين بتوانند امكان بازيابي ، توليد نسل (توليد بذر و …) و قابليت احياء و بازگشت به كليماكس را در روند طبيعي و در زيست گاههاي خود داشته باشند .

سالیانه در حدود 200 هزار اصله نهال ریشه لخت وگلدانی ارغوان در نهالستانهای سرد سیری تحت نظر اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تولید می شود  و جهت احیا و جنگلکاری با این گونه در سطح اعرصه های طبیعی استان و توسعه پارکهای جنگلی و فضای سبز شهری استفاده می شود و بنا به درخواست به سایر استانها نیز صادر  میشود.

علیرضا دوستی - کارشناس منابع طبیعی